2014 yılında gerçekleşen ölümlerin nedenlerine göre dağılımı
incelendiğinde; Türkiye genelinde ilk üç ölüm nedeni olarak, yüzde
40,4’ünü dolaşım sistemi hastalıkları, yüzde 20,7’sini iyi ve kötü huylu
tümörler (kanserler) ve yüzde 10,7’sini solunum sistemi hastalıkları
oluşturmaktadır. Van ilinde ise ilk üç ölüm nedeni sırayla yüzde 34,7
ile dolaşım sistemi hastalıkları, yüzde 22,7 ile iyi ve kötü huylu
tümörler ve yüzde 9,4 ile solunum sistemi hastalıklarıdır. Bu verilere
göre, Van ilinde kanserden ölüm oranının Türkiye ortalamasının 2 puan
üzerinde olduğu göze çarpmaktadır.
Ölüme en çok sebebiyet veren kanser türlerine bakıldığında,
Türkiye’de kötü huylu tümörlerden ölenlerin yüzde 31,1’ini solunum
sistemi kanserleri (gırtlak ve soluk borusu, bronş, akciğerin kötü huylu
tümörü), yüzde 9,0 mide kanseri, yüzde 8,4 lenfaid ve hematopoetik
kanserler şeklinde liste uzayıp gitmektedir. Dolayısıyla, Türkiye
genelinde en sık ölüme neden olan kanser türü olarak solunum sistemi
kanserleri öne çıkmaktadır. Solunum sistemi kanserlerinin en büyük
sebebini sigara v.b. tütün ve tütün ürünleri kullanımı oluşturmaktadır.
Buradan, sigarayı bırakmanın ve sigaraya karşı verilen mücadelenin ne
kadar önemli olduğu ortaya çıkmaktadır.
Van ilinde en yüksek ölüm oranına sahip kanser türü ise yüzde 28,7
gibi çok yüksek bir oranla mide kanseridir. Bunu yüzde 18,4 ile solunum
sistemi kanserleri takip etmektedir. Daha çarpıcı bir ifadeyle, Van
toplam kanser türleri içerisinde mide kanserinden ölümde yüzde 28,2’lik
oranla Türkiye’de ilk sırada yer almaktadır.
Mide kanserinin sebep olan risk faktörlerinin başında, tütsülenmiş,
tuzlanmış, turşuya basılmış veya aşırı tuzlu yiyeceklerden zengin
yiyeceklerle beslenme alışkanlığı gelmektedir. Ayrıca, sigara kullanımı
da mide kanseri riskini artıran etmenler arasında yerini almıştır. Van
ilinde yüksek tuz oranına sahip otlu peynir, küp peyniri gibi peynir
çeşitleri ile tuzlu inci kefali tüketiminin yaygın olduğu
düşünüldüğünde, bu aşırı tuzlu diyetin Van’da mide kanseri vakalarının
artmasına yol açtığını düşündürmektedir.
Sonuç olarak, sigara kullanımı gibi kötü alışkanlıklar ile sağlıksız
beslenme alışkanlıklarının kanser vakalarına sebebiyet vermede ne derece
etkili olduğu çarpıcı bir şekilde ortaya çıkmaktadır. Ayrıca, Van’a
özel olarak yüksek mide kanseri vakalarının önüne geçilmesi amacıyla,
bir an önce aşırı tuz tüketim alışkanlığına son verilmesi; taze
meyve-sebze gibi antioksidan vitaminler içeren gıdalar, A ve C vitamini
içeren gıdalar ile sarımsak ve yeşil çay tüketiminin özendirilmesi
gerekmektedir. Cari sağlık harcamalarının 2012 yılında 70 milyar 288
milyon TL’den 2013 yılında 79 milyar 702 milyon TL’ye yükseldiği; toplam
sağlık harcamalarının GSYH’ye oranının ise 2012’de yüzde 5,2’den
2013’te yüzde 5,4’e çıktığı ve sağlık harcamalarının yüzde 78,5’inin
genel devlet bütçesinden karşılandığı Ülkemizde, kötü alışkanlıklarla
mücadeleye ve toplumu sağlıklı beslenme konusunda bilinçlendirmeye
yönelik politikalara ağırlık verilmesi büyük önem arz etmektedir.
KAYNAKLAR:
TÜİK – 2014 Ölüm Nedeni İstatistikleri ve 2013 Sağlık harcamaları İstatistikleri
(http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=18855
http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=16161)
Türkiye halk Sağlığı Kurumu Kanser Daire Başkanlığı (http://kanser.gov.tr)
Türkiye Kanserle Savaş Vakfı (http://www.kanservakfi.com)
